Budist Felsefenin Bir Ögesi Olarak: MINDFULNESS
Mindfulness’ın esinlendiği ya da bazı değerlerini doğrudan, diğerlerini de “iyi bir insan olma” sonucuyla doğrudan aldığı Budizm, 2.500 seneyi aşan engin ve kompleks dini ve felsefi bir geleneğe işaret eder. Zaman içinde farklı kollara ayrılsa da temel öğretileri aynıdır.
Bu öğretiler 4 Yüce Gerçek’i (The Four Noble Truths) temel alır.
- 1. Yüce Gerçek: Acı insanın hayatının bir parçasıdır, acıdan kurtulmak mümkün değildir. Fiziksel acılar, ruhsal ve duygusal acılar (sevdiklerimizi kaybetmek, sevgilimizden ayrılmak, aile ile yaşanan sorunlar, kariyer ile ilgili sorunlar), vb. bir şekilde hayatımızda olacaktır.
- 2. Yüce Gerçek: Acıdan kurtulamayız ama ızdırap çekmek zorunda değiliz. Bizim tutumlarımız ızdırabın kaynağıdır.
- 3. Yüce Gerçek: Acıya bakış açımız (fiziksel ya da ruhsal acıyla sürekli savaşmamız, kabul etmeyişimiz, zihinsel filtrelerimiz), çok yoğun şekilde hissettiğimiz isteklerimizi kontrol altına alamamamız ve kişilere/şeylere tutunma eğilimimiz ızdıraba sebep olur.
- 4. Yüce Geçek: Izdırap çekmekten kurtulmak için 8 Aşamalı Asil Yol’u izlemek gerekmektedir.1
| Aşama | İçerik | İlgili Olduğu Değer |
| Doğru görüş | 4 yüce gerçeği görmek | Bilgelik |
| Doğru niyet | - Şefkat - Arkadaş canlılığı - İhtirassızlık | |
| Doğru söz | - Doğru olmayan sözlerden sakınma - Bölücü sözlerden sakınma - Kırıcı sözlerden sakınma - Boş konuşmalardan sakınma | Uygulama |
| Doğru eylem | - Canlılara zarar vermekten sakınma - Verilmeyeni almaktan sakınma - Uygunsuz cinsellikten kaçınma | |
| Doğru nafaka | Doğru söz ve eylemlere uygun olarak | |
| Doğru çaba | - Bilincimizde olan fakat henüz kendisini göstermeyen sağlıksız zihin durumlarının kendini göstermesini önlemek - Ortaya çıkan sağlıksız zihin durumlarını terk etmek - Kendini göstermeyen sağlıklı zihin durumlarını uyarmak - Kendini gösteren sağlıklı zihin durumlarını geliştirmek | Meditasyon |
| Doğru mindfulness | - Dikkatle bedeni izleme - Dikkatle duyguları izleme - Dikkatle zihni izleme | |
| Doğru konsantrasyon | 4 Dhayana’nın çalışılması (Meditatif konsantrasyonun aşamaları) |
Doğru Mindfulness her şeyi, yargılama ve tepki içermeden kabul eder. Kucaklayıcı ve sevgi doludur. Gün boyunca uygun dikkati sürdürmenin yollarını bulmak için çalışılır. Bilinçsizlik durumundan uyanıştır, ki bu, evrenin ve evrende nerede durduğumuzun, konumumuzun farkına vararak gerçekleşebilir.2 Mindfulness duygu ve düşüncelerimize, onlarla olan ilişkimize odaklanır. Budist öğretide kalıcı olmayan şeyler benliğimizin bir parçası değildir ve duygular, düşünceler geçicidir.1 Kendimizi onlarla tanımlamamamız, onların gelip geçici doğalarını fark edip akmalarına devam etmemiz istenir.
Thich Nhat Hanh’a göre, Doğru Mindfulness, Buda öğretilerinin kalbinde yer alır. Doğru Mindfulness varsa, Asil Yol’un diğer aşamaları da vardır. Eğer Mindful isek (dikkatimizi bilinçli ve yargılamadan an’a getirdiğimiz bir zihin durumundaysak), sözümüz Doğru Söz olur, görüşümüz Doğru Görüş olur ve bu şekilde diğer aşamalara da sirayet eder. İçimizde fark’andalığı (Mindfulness) geliştirmek, içimizdeki Buda'yı geliştirmektir3.
Sevgi dolu bir öğretinin kalbinde bir yere layık görülen ve diğer Budist değerleri için de bir ön koşul oluşturduğunu söyleyebileceğim Mindfulness, günümüzde dini niteliğinden bağımsız bir şekilde modern topluma fizyolojik, bilişsel-duyuşsal ve ilişkisel konularda yarar sağlamaya devam ediyor4 – sağladığı yararlar başka bir yazının konusu tabii.
Sevgiler,
Didem Damla Yoğurtçu
Referanslar
- Gethin, R. (1998). The Foundations of Buddhism. Oxford: Oxford University Press.
- Salmon, P. G., Santorelli, S. F., Sephton, S. E., & Kabat-Zinn, J. (2009). Intervention elements promoting adherence to mindfulness-based stress reduction (MDSR) programs in a clinical behavioral medicine setting.
- Hanh, T. N. (2019). Buda’nın Öğretileri. Sola Unitas Yayınları.
- Creswell, J. D. (2017). Mindfulness interventions. Annual review of psychology, 68, 491-516.